Alkohol vs mózg

Na początku marca ukazało się ciekawe badanie dotyczące wpływu niewielkiego i umiarkowanego spożycia alkoholu na nasz mózg.

Naukowcy nie mają wątpliwości co do tego, że regularne spożywanie dużych ilości alkoholu powoduje m.in. atrofię (czyli zanik) mózgowia, uszkodzenie połączeń między neuronami, zaburzenia struktury istoty białej i szarej mózgu, nowotwory i niedobory żywieniowe oraz przyspiesza starzenie się organizmu.

Natomiast jeszcze niedawno wpływ umiarkowanego i niewielkiego spożycia alkoholu na nasz mózg nie był do końca jasny, choć w 2018 roku WHO (na podstawie badania opublikowanego w czasopiśmie Lancet) informowała o tym, że nie ma „bezpiecznego” poziomu spożycia alkoholu i że prawdopodobnie jakakolwiek jego ilość powoduje uszczerbek na zdrowiu.

Co pokazało więc marcowe badanie opublikowane przez naukowców z Uniwersytetu Pensylwanii w czasopiśmie Nature Communications?

Jakie były wyniki?

Analizą objęto 36,678 osób dorosłych, więc próba badawcza była duża. Spożycie alkoholu mierzono w jednostkach alkoholowych, gdzie 1 jednostka odpowiadała 10 ml lub 8 g etanolu, czyli połowie kieliszka wina / połowie puszki piwa lub cydru / shotowi (25 ml) mocnego alkoholu. Badanie było oparte na analizie skanów mózgu uczestników.

Wyniki przeprowadzonej analizy wykazały, że istnieje zależność między nawet niewielkim dziennym spożyciem alkoholu a zmniejszoną objętością i pogorszoną mikro- i makrostrukturą mózgu. Związek ten był tym silniejszy, im więcej alkoholu spożywali uczestnicy. Na przykład zmiany zachodzące w mózgu 50-latków spożywających średnio 2 jednostki alkoholu dziennie odpowiadały zmianom, które obserwujemy w następstwie starzenia się mózgu o 2 lata. W przypadku spożycia 3 jednostek alkoholu dziennie, mózg badanych wyglądał tak, jakby był starszy o 3,5 roku, a w przypadku 4 jednostek (czyli 2 kieliszków wina dziennie) aż o ponad 10 lat!

Przy spożyciu 1 jednostki dziennie zmiany w objętości mózgu nie były poważne i odpowiadały zmianom, które obserwujemy, gdy mózg starzeje się o pół roku.  Jak podkreślają autorzy badania dane te dotyczą średniego spożycia alkoholu – w kolejnych badaniach naukowcy chcieliby sprawdzić, jakie zmiany będą zachodziły w mózgu w zależności od tego, czy cały „przydział” alkoholu będzie wypijany np. w weekend, czy też rozłożony równomiernie na każdy dzień tygodnia. Przypuszczają oni, że wypijanie kilku piw naraz jest gorsze niż picie 1 piwa dziennie przez cały tydzień, ale żeby to potwierdzić potrzebne są dalsze analizy.

Co zrobić z tą wiedzą?

Ponieważ obserwowany zmiany zachodziły wykładniczo, wyniki badania najbardziej mogą przysłużyć się osobom, które już piją ponad 1 kieliszek wina / 1 shot mocnego alkoholu / 1 puszkę czy butelkę piwa dziennie. W świetle faktu, że każdy kolejny kieliszek potęguje efekt tych poprzednio wypitych, rezygnacja z każdej kolejnej jednostki alkoholu może pozwolić takim osobom uniknąć poważnych zmian zachodzących w strukturze mózgu.

To ważne informacje dla nas, ponieważ jak podaje WHO (dane z 2018) na poziomie ogólnospołecznym Unia Europejska jest obszarem, gdzie pije się najwięcej alkoholu na świecie. Ponad jedna piąta populacji europejskiej w wieku ≥ 15 lat przynajmniej raz w tygodniu spożywa 60 g etanolu podczas jednego „posiedzenia” (czyli ≥ 5 napojów alkoholowych) i nie są to tylko młodzi ludzie / osoby z Europy Północnej. Dotyczy to wszystkich grup wiekowych i obszaru całej UE.

Alkohol a dieta śródziemnomorska

Niektórzy z was pewnie słyszeli o tym, ze czerwone wino, będące jednym z elementów diety śródziemnomorskiej, może mieć pozytywny wpływ na nasze zdrowie ze względu na zawartość resweratrolu. Resweratrol to związek zawarty w skórkach czerwonych winogron wykazujący działanie przeciwstarzeniowe.

Okazuje się jednak, ze aby spożyć resweratrol w ilości, która będzie miała jakiekolwiek znaczenie dla naszego organizmu, musielibyśmy wypić tysiące kieliszków wina. Taka ilość alkoholu kompletnie wyniszczyłaby nasz organizm, niwelując wszelkie efekty resweratrol. Korzyści płynące ze spożywanie diety śródziemnomorskiej wynikają więc nie z faktu że uwzględnia ona alkohol, ale z tego względu, że zawiera ona mnóstwo warzyw i owoców, i zdrowych tłuszczów. To właśnie one sprawiają, ze dieta ta jest jedną z najzdrowszych pomimo tego, żejednym z jej elementów jest czerwone wino. Duże ilości fitoskładników, antyoksydantów, związków o działaniu przeciwzapalnym neutralizują negatywne działanie alkoholu (którego w diecie tej jest stosunkowo niewiele).

Wnioski

Podsumowując, wypijanie 1 kieliszka wina czy też 1 piwa dziennie sprawia, że  nasz mózg się kurczy, dosłownie. To z kolei przekłada się na upośledzenie funkcji poznawczych. Przykładowo opisywane wyżej badanie wykazało, że spożycie alkoholu miało silny wpływ na sklepienie mózgu, które jest głównym połączeniem wychodzącym z hipokampu i którego uszkodzenia wiążą się z upośledzeniem pamięci. Również wcześniejsze badania pokazały, że regularne wysokie spożycie alkoholu jest związane z 6-krotnie wyższym ryzykiem zaniku hipokampu w porównaniu z osobami niepijącymi, a umiarkowane spożycie alkoholu – z 3-krotnie wyższym ryzykiem. Dla przypomnienia hipokamp to część mózgu odpowiedzialna za pamięć i uczenie się, a także orientację w terenie.

Następnym razem wznosząc więc toast za czyjeś zdrowie może warto zrobić to, pijąc napój bezalkoholowy 😊

Literatura

1. Daviet et al. Associations between alcohol consumption and gray and white matter volumes in the UK Biobank. 2022.
2. ScienceDaily. More alcohol, less brain: Association begins with an average of just one drink a day. 2022.
3. WHO. Regional Office for Europe. There is no safe level of alcohol, new study confirms. 2018.
4. Topiwala et al. Moderate alcohol consumption as risk factor for adverse brain outcomes and cognitive decline: longitudinal cohort study. 2017.
5. Dean and Ayesha Sherzai. The 30-Day Alzheimer’s Solution. 2021.